Geschakelde Villa in Rotterdam

Deze prachtige woning uit eind 19e eeuw is een uitdaging te noemen. Voordat begonnen kan worden aan enig gewoon zonder gas advies, moet hier grondig naar de isolatie en de ventilatie gekeken worden. Het advies is dan ook met instanthouding van het karakter van het huis de muren te isoleren ( via spouwmuurisolatie ), Het dubbele glas en de kozijnen te vernieuwen ( sommige kozijnen waren niet winddicht ), het dak te isoleren, en mocht vloerverwarming overwogen worden de kruipruimte ook. Samen met deze aanpassingen zal dan ook de ventilatie bekeken moeten worden. Het best zou het zijn niet alleen af te zuigen ( op de WC’s en badkamers ) maar via een kleinere WTW installatie ook weer verse lucht in te blazen in de woon en leefruimtes. Vaak kan dit met redelijk minimale inspanningen nog goed plaatsvinden.

Na het bovenstaande goed te hebben gedaan en indien het gasverbruik dan gedaald is tot 2000 M3 of minder, met de 1 jaar oude gasketel zou dat moeten lukken. Kan gekeken worden naar het plaatsen van zonnepanelen op het platte dak ( eerst een sterkteberekening doen !) en het voorschakelen van een warmtepompboiler. Hier kan de aanzuig en uitblaas ( zomerkoeling ) handig gecombineerd worden met de WTW leidingen voor extra besparing. Een aanpassing naar lage temperatuurverwarming blijft mogelijk maar indien er verdere besparing verlangt wordt zou mijn keuze zijn een l/W Warmtepomp te integreren in het verwarmingssysteem, en boosters te plaatsen onder de oude maar karakteristieke verwarmingen. Zo kan het huis op temperatuur gehouden worden bij afwezigheid en bij niet te koude dagen. De Gasketel of misschien later een wijkverwarmingssysteem blijft dan voor de koudere dagen nodig.

Gezien de investeringen in de isolatiefase is de besparing van de isolatie en kierdicht maken van de woning het beste verdienmodel, hierbij kunnen IR foto’s het beste helpen om de grote warmteverliezen in kaart te brengen. Na aanpassing van de ventilatie kunnen stappen gezet worden in omschakelen tussen gas en electriciteit.

Villa in Sittard Geleen

Ook hier weer een interessante case, in de woning was al veel gedaan om energie te besparen, in de diverse opknapbeurten was geïnvesteerd in isolatie en zonnepanelen op het dak. Deze zonnepanelen hadden overcapaciteit en produceerden meer op jaarbasis dan het verbruik van de woning. Altijd een goed startpunt om te beginnen met gasverbruik in te ruilen voor elektrische verwarming.

Bij de warm water voorziening was geïnvesteerd door eerdere bewoners in een comfortabele maar erg energieverslindende ringleiding. Derhalve is het dan erg verstandig deze pomp uit te zetten ( was al gebeurd ) echter dan heb je erg lange leidingen die eerst helemaal met warm water gevuld moeten worden voordat het water in de keuken of bijkeuken komt. Het advies ( in combinatie met de overproductie op de zonnepanelen ) was dan ook om 2 electrische boilers te plaatsen waar in de keuken een Quooker additionele voordelen biedt en door de vacuumisolatie weinig warmteverlies geeft.

Hierna is de volgende stap de oude gasboiler te vervangen door een electrische warmtepompboiler met een 300 liter inhoud. Deze opties samen verbruiken voldoende om de overproductie van de zonnepanelen op te vangen en om te ruilen voor 700 – 900 M3 minder gasverbruik.

Aangezien het huis was voorzien van een heteluchtverwarming via 2 seperate systemen, was hier het advies in de heteluchtverwarming 2 speciale airco units te plaatsen speciaal uitgezocht op hun verwarmingscapaciteit. Zo kan in de zomer worden gekoeld ( hetgeen al was geplaatst met een oude kapotte airco unit ) maar ook in de winter bijverwarmd. Mocht de airco het niet bijhouden of de buitentemperatuur te laag zijn, springt het bestaande gasgebaseerde systeem aan als backup. Een hybride hete luchtverarming dus. Om het extra electriciteitsgebruik te compenseren was geadviseerd om op een aantal extra plaatsen zonnepanelen bij te plaatsen, hiermee kan het huis zo goed als energieneutraal worden waarmee minimaal 1500 EUR extra per jaar kan worden bespaard op de energierekening.

Vrijstaand huis in Sittard Geleen

Deze woning in Sittard was door zijn grondige restauratie een goed om te zetten huis. Het huis was in meerdere fasen verbouwd en telkens van goede isolatie voorzien, tevens waren de leefruimtes van vloerverwarming voorzien. Gezien de ligging en zoninstraling was extra aandacht voor de koeling in de zomer een belangrijke factor om mee te nemen, natuurlijk is daar het devies de zon zo veel mogelijk buiten te houden, warmte die eenmaal binnen is raak je door isolatie niet meer eenvoudig kwijt.

Feitelijk kan deze woning in 3 overzichtelijke fasen aangepakt worden. Gestart kan worden met het bedekken van het op het zuiden gelegen dak met de laatste versie zonnepanelen. Inmiddels leveren moderne panelen steeds meer op en door te kiezen voor een zo compleet mogelijke dakbedekking in all black ( let ook op de all black montage ) is het uiterlijk van de woning nauwelijks aangetast. Aangezien een volledige bedekking een grotere elektrische energieopbrengst levert dan op het moment verbruikt, is het goed om vrij snel gasverbruik om te zetten naar electrisch verbruik. De minst ingrijpende stap hierin is het toepassen van een warmtepompboiler. Hierop zit meestal subsidie hetgeen de prijs zeer acceptabel maakt. In eerste instantie kan deze worden voorgeschakeld aan de combiketel ( dus een soort voorverwarming van het water ) omdat de verwarming en warmwatervoorziening bij een combiketel met intern vat moeilijk te scheiden zijn.

Hierna de kroon op het werk, en dat is het omschakelen naar een water/water warmtepomp. In deze situatie was dit advies goed in te passen. er was vrij veel ruimte in de voortuin voor de grondboringen en de tuin was daar nog niet helemaal klaar. Helaas zijn de grondboringen een behoorlijke ingreep in bestaande bouw, hierna heeft een W/W warmtepomp vele voordelen ten opzichte van een lucht/water warmtepomp.

Het voordeel van de passieve koeling van een W/W warmtepomp wordt vaak onderschat was in deze situatie een duidelijk voordeel, zeker na de steeds warmer wordende zomers. Door het scheiden van de verwarming en warm water hoeft de warmtepomp ook niet om te schakelen van koelen naar verwarmen, hetgeen de eerder geplaatste warmtepompboiler een extra voordeel geeft.

Zo kun je in 3 overzichtelijke stappen een gebalanceerd concept creëren waar je het maximum aan energie uit duurzame bronnen haalt ( zon en aardwarmte/koelte ).

In totaal kan na de investeringen met de huidige prijzen rond de 2000 EUR/jaar bespaard worden op de energierekening !

Vrijstaand Huis in Kapelle (B) met grote weide aan achterzijde

De opdracht in dit huis was een vraag om zonder grootschalig in te grijpen met isolatie en zonder al te veel aanpassingen in het huis ( onder architectuur gebouwd in de 60er jaren ) toch maximaal zonder gas te kunnen verwarmen. Er was al geïnvesteerd in zonnepanelen welke voldoende elektriciteit opleveren voor het huidige verbruik. Apart aan dit huis is de grote weide achter het huis die verder als biodiversiteitsproject werd ingezet. Uiteindelijk is na een eerste groots concept met warmtebuffer van 180 M3, gekozen het kleinschaliger aan te pakken.

1. Isoleren waar mogelijk, maar niet te sterk in verband met het onherroepelijk moeten aanpassen van de ventilatie.
2. Installeren van een een 3tal extra lage temperatuur verwarmingen ( woonkamer, hal, badkamer ) en het plaatsen van boosters onder de bestaande antieke gietijzeren exemplaren die architectonisch bij het huis passen. Dan terugbrengen van de keteltemperatuur tot bij 45- 50 graden een goed woongenot ervaren wordt ook bij lagere wintertemperatuur.
3. Plaatsen van 17 KW warmtepomp met verticale bodemwarmtewisselaar. Hiervoor zijn 4 grondboringen van ongeveer 100 meter diep noodzakelijk, waarvoor op het weiland voldoende ruimte aanwezig is om deze warmte te generen en niet de hele tuin op de schop moet. Het voordeel van deze warmtepomp/bodem optie is het relatief goedkoop koelen van de woning in de zomer. Uiteindelijk bij het huidige klimaat is koelen bijna belangrijker als verwarmen…
4. plaatsen van een minimaal 300 liter warmwater buffervat met bij voorkeur een dubbele spiraal voor een drietal zonnecollectoren ( op het schuurdak ).

Na het installeren van deze stappen is het huis volledig gasloos. Het rendement van een dergelijke investering in Belgie is op dit moment laag ( 250 – 300 EUR per jaar ), omdat in Belgie de overgang van stookolie naar gas nog in volle gang is!  Electriciteit is duurder dan in Nederland en (Groningen) gas goedkoper ! Bij het plaatsen van 20 extra zonnepanelen ( eventueel ook aan de zuidzijde van het weiland ) is de woning naar verwachting energieneutraal en is de besparing ineens 1000 EUR per jaar beter. Echter wel helemaal klaar voor de toekomst ook met een zestiger jaren woning!

Woning in Rekem (B) met deels vloerverwarming en zwembad

Ook hier is gezocht naar de maximale integratie van het zwembad in een haalbaar energiezuinig concept voor de woning. Het gebruik van het zwembad als warmtebuffer bleek niet rendabel, vandaar dat gekozen is voor hoog rendement buis zonnecollectoren op een van de vrij daken, eventueel aangevuld met extra PV zonnepanelen. Deze zonnecollectoren verwarmen eerst de warmwater buffertank om de restwarmte via een warmtewisselaar aan het zwembad te geven. Zo kun je effectief het te veel aan zonnewarmte in de zomer inzetten voor je zwembad, terwijl in de winter de buiscollectoren de beperkte hoeveelheid zon effectief in zetten in het voorverwarmen van het water. Voor het huis is gekozen voor een lucht water warmtepomp met een hoog bereik in temperatuur, zo kunnen de bestaande grote radiatoren samen met de vloerverwarming de woning warm houden. In de hal kon een lage temperatuur radiator worden bijgeplaatst. Om dit comfortabel en rendabel geregeld te krijgen begint het hele project met het extra isoleren van de reeds grof gepleisterde buitenmuur van het oudere gedeelte van de woning. De grote hoeveelheid geplaatste zonnepanelen leverden meer terug dan het huidige verbruik, een reden te meer om snel om te schakelen naar een warmtepomp aangezien ook in Belgie deze overlevering van electriciteit geld kost in plaats van oplevert. Door de lagere kosten voor gas en hogere kosten voor electriciteit in Belgie tov Nederland is de financiële besparing beperkt tot 350 EUR per jaar, maar wel helemaal zonder gas.

Woning in Beek met heteluchtverwarming

Deze woning is een goed voorbeeld dat er geen standaard oplossing voor iedere woning te bedenken is, maatwerk is bij bestaande huizen eigenlijk altijd nodig om tot een rendabele situatie te komen.

Deze woning werd verwarmd middels een heteluchtverwarming, deze werd indirect verwarmd middels een aparte gasketel die ook voor de warmwatervoorziening zorgde.

Er is geadviseerd over te stappen op een lucht/water warmtepomp, die de heteluchtverwarmingsunit indirect verwarmd. Omdat de gasketel op hoge temperatuur moest worden ingesteld om voldoende warmte in het systeem te krijgen is geadviseerd de luchtinlaat te voorzien van extra hoog efficiente verwarmingsblokken. Zo wordt het verwarmingsoppervlak vergroot en kun je met een lage temperatuursverwarming ( de warmtepomp ) efficiënt de lucht verwarmen.

Het dak kon worden uitgebreid met 6 extra zonnepanelen ( hier werd inmiddels te veel elektriciteit opgewekt, maar door de warmtepomp zal dit nu zeker worden verbruikt ) en op het kleine dak 3 zonnecollectoren te plaatsen die voor een deel de warmwatervoorziening kunnen verzorgen, de rest doet de warmtepomp natuurlijk.

De huidige gasketel kan blijven staan en als secundaire verwarming worden gekoppeld aan de warmtepomp. Zo wordt deze gebruikt indien de warmtepomp niet voldoende zou kunnen leveren bij bijvoorbeeld extreme koude ( -15 of dieper ). De gasaansluiting kan worden teruggebracht naar het minimum, afsluiten van het gas is uiteindelijk duurder maar deze woning is in principe gasvrij.

De berekende besparing op de energiekosten komt uit op ongeveer 1000 EUR per jaar, bij de huidige gas en elektriciteitsprijzen.

Woning uit begin 1900 in Catsop met Zonnepanelen, B&B en Zwembad

Startsituatie

Oude volledig gerenoveerde woning met verschillende aanbouwen en een aparte B&B woning en een zwembad. Het zwembad wordt in de zomer verwarmt met een L/W warmtepomp, de woning en de B&B hebben apart een gasketel met warmwatervoorziening. Ongeveer 40% van de woning heeft vloerverwarming, de rest via radiatoren. Dubbel glas en isolatie alleen in de later aangebouwde gedeelten.

Voorstel en plan van aanpak : 4 fasen

fase 1 : isolatie van de woning ( met name historisch enkel glas aanpakken met elegante voorzet dubbel glas )

fase 2 : zwembad verbeteren, plaatsen van een 6 tal zonnecollectoren aangesloten op een geisoleerd boilervat en warmtewisselaar voorgeschakeld op de warmtepomp. Boilervat levert voorverwarmt water aan de warmwaterboiler van de woning

fase 3 : 12 KW L/W warmtepomp, met verdamper op het dak, daarnaast een warmtepompboiler, met koudeluchtuitlaat naar de woonkamer ( zomer ) en winter naar het dak. In de oudere gedeeltes zonder vloerverwarming wordt daar waar nodig gewerkt met lage temperatuur verwarmingsradiatoren ( 2 tot 3 stuks maximaal ). Op de slaapkamers is dit over het algemeen niet nodig.

fase 4 : Hoge temperatuur W/W warmtepomp (4KW) met 100 liter boilervat voor de B&B, voedingswater van de W/W warmtepomp via de verwarmingsleidingen van de hoofdwoning.

De uiteindelijke besparing bestaat uit het vervangen van het volledige gasverbruik door 4 warmtepompen ( waarvan 1 al bestaat ) en 6 zonnecollectoren. Op het dak waren al zonnepanelen geplaatst, hiervoor was nog ruimte voor 6 -10 extra panelen op gunstige plekken. Een besparing van 3500 – 4000 M3 gas, natuurlijk gecompenseerd met extra verbruik van electriciteit. Geschatte besparing na alle fasen ongeveer 1750 EUR per jaar. Subsidiemogelijkheden op de warmtepomp, zonnecollectoren, en warmtepompboiler.

Ons huis

Ik en mijn gezin zijn in ons huis gaan wonen in het voorjaar van 2012, toen we het huis hebben gebouwd hadden we al veel aandacht voor energiebesparing omdat dit ons interesseerde.

Bij de bouw van de woning hadden we :

• Een goede maar niet overdreven isolatie van dak, muur en vloer
• Overal HR++ glas ( het beste in 2011 )
• Een WTW installatie ( ventilatie met warmteterugwinning )
• Een 14 KW W/W warmtepomp met een aansluiting op 3 warmteputten van 100 meter diep
• 3 zonneboilers met een extra buffervat
• Overal lage temperatuur vloerverwarming / radiatoren

Snel daarna hebben we geïnvesteerd in :

• 34 zonnepanelen op het dak, hier hadden we in de bouw al rekening mee gehouden om de dakrand wat hoger te maken zodat ze niet zichtbaar zijn ( 2013 )
• Een slimme zomer schakeling met circulatie tussen het warmwatervat van de warmtepomp en het buffervat van de zonneboiler (2014 )
• Een warm water regelaar voor de wasmachine zodat deze wordt gevoed met warmtepomp/zonneboiler water ipv zelf verwarmt ( 2014 )
• Zonneverwarmingsmatten op het garagedak voor de zwemvijver ( 2015 )
• 10 extra zonnepanelen samen met een nieuwe omvormer met optimalisatie per paneel ( ook de bestaande panelen ) ( 2016 )
• Een lucht/water warmtepomp van 10 KW om de zwemvijver te verwarmen ( 2018 )
• 19 zonnepanelen op het garagedak om bovenstaande warmtepomp te compenseren, de verwarmingsmatten zijn verwijderd ( waren lek ) en dienen nu als dakbeschermer voor de zonnepanelen. ( 2018 )
• Een 2 waterverdampingskoelers op de WTW installatie om in de zomer koelere lucht in te blazen ( 2018 )

Voor al deze investeringen kun je de berekening maken dat het investeren in energiereductie zich altijd terugverdient. Verder weet je in ieder geval dat het huidige beleid erop gericht is om gas duurder en elektriciteit goedkoper te maken voor de gebruiker. Ten opzichte van een vergelijkbaar formaat huis in ongeveer dezelfde periode gebouwd besparen we ongeveer 500 EUR per maand aan energiekosten voor elektriciteit en gas. Samen met nog een deelname in een windmolen is mijn energierekening zo goed als nihil, met alle comfort die je maar kunt wensen.

Boerderij in Sweikhuizen met deels vloerverwarming

Een oude voormalige boerderij met gedeeltelijk vloerverwarming en zonnepanelen op het dak met te veel capaciteit.

De oplossing

Een kleine professionele L/W warmtepomp van minimaal 4 KW, deze is aangesloten op een klein buffervat ( 100 liter met spiraal ) in serie met de vloerverwarming. De vloerverwarming verwarmt de voornaamste leefruimtes, maar niet de bad en slaapkamers. De gasketel wordt ontkoppeld van deze vloerverwarming. Via het vloerverwarmingsbuffervat wordt de koude aanvoer van de warmwater voorverwarmd via de spiraal in het vat. De warmtepomp verzorgt ook het warm water, via een 2e groter buffervat ( 200 Liter). De Gasketel blijft nog actief als backup voor warmwater en de ruimtes met hoge temperatuur radiatoren. ( eventueel kan later deze gasketel vervangen worden voor een duurzamer aansluiting )

De prestatie

De verwachte prestatie is een reductie van 1000 – 1500 M3 gasverbruik per jaar, omgezet naar 2500 KWH elektriciteit. Het overschot aan zonnestroom wordt nuttig en energie-efficiënt ingezet voor verwarming van warm water en de vloerverwarming via de warmtepomp. Een verwachte besparing van 500 EUR per jaar.